ျပည္သူေတြ ထိတ္လန္႔တၾကားျဖစ္ေနတဲ့ တုပ္ေကြးေရာဂါပိုးအေၾကာင္း H1N1

အခုအခ်ိန္မွာ ျပည္သူေတြ ထိတ္လန္႔တၾကားျဖစ္ေနတဲ့ တုပ္ေကြးေရာဂါပိုးအေၾကာင္း ေျပာျပခ်င္ပါတယ္။

တုပ္ေကြးေရာဂါသည္ Viral disease ျဖစ္ပါတယ္။

Influenza virus သည္ orthomyxo virus အုပ္စုဝင္ျဖစ္ျပီး Tpye A;B;C;D ဆိုျပီး အဓိက ၄ မ်ိဳး ခြဲႏိုင္ပါတယ္။

Flu virus ရဲ႕ မ်က္နွာျပင္မွာ haemagglutinin (H) နွင့္  neuraminidase (N) တို႔ ပါဝင္ပါတယ္။

အခုေျပာေနၾကတဲ့ H1N1 တို႔ H3N2 တို႔ဆိုတာ Flu virus မ်ိဳးကြဲ (Strains) ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

H protein အမ်ိဳးအစား ၁၄ မ်ိဳးရွိျပီး  N အမ်ိဳးအစား ၉ မ်ိဳး ရွိပါတယ္။

ဒီနွစ္ခုကို တြဲလိုက္ရင္ Flu virus အမ်ိဳးကြဲေပါင္း ၁၄၄ မ်ိဳး အထိရွိလာပါတယ္။

ဒါေတြအကုန္လံုးကေတာ့ ကူးစက္နိုင္တာ မဟုတ္ၾကပါဘူး။

ဒီေနရာမွာ haemagglutinin (H) နွင့္ neuraminidase (N) အေၾကာင္း ေျပာျပပါအံုးမယ္။

ဒီ ၂ ခုဟာ Ful virus မွ သတၱဝါ တစ္ေကာင္မွ အျခားတေကာင္သို႔ ကူးစက္ဖို႔ ( infection) ေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါေတြျဖစ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။

hemagglutinin (H) သည္ glycoprotein အမ်ိဳးအစားျဖစ္ျပီး Infection အတြက္ ပိုအေရးႀကီးပါတယ္။

Ful virus အေနျဖင့္ Cell ကို ကပ္တြယ္ျပီး Cell အတြင္းကို ဝင္ေရာက္ပါတယ္။

hemagglutinin မရိွလ်ွင္ ေရာဂါကူးစက္မႈ မျဖစ္နိုင္ပါဘူး။

Neuraminidase (N) သည္ အင္ဇိုင္းဓာတ္ျဖစ္ပါတယ္။

၎က ကူးစက္ခံ Cell ၏ အေမွးပါးကို ဖ်က္ဆီးျပီး Virus ကို Cell အတြင္း ဝင္ေရာက္နိုင္ေအာင္ ကူညီေပးပါတယ္။

အထူးသျဖင့္ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းတေလ်ာက္ရွိ Cell မ်ားကို ဝင္ေရာက္ကူးစက္ေစပါတယ္။

Virus ပိုးဟာ သူဝင္ေရာက္တဲ့ Cell အတြင္းမွာ H ေၾကာင့္ ပြားမ်ားလာပါတယ္။

ပြားမ်ားလာတဲ့ Virus ေတြ Cell အျပင္ထြက္နိုင္ဖို႔ N က ကူညီျပန္ပါတယ္။

N မရွိလ်ွင္ ပြားမ်ားလာတဲ့ Virus ေတြဟာ အျပင္ကို မထြက္နိုင္ပါဘူး။

အျခား Cell ေတြဆီ ထပ္မံပြားမ်ားကူးစက္မႈ မရွိနိုင္ပါဘူး။

လူတေယာက္တြင္ flu virus ကူးစက္ခံရခ်ိန္မွာ ကိုယ္ခံစြမ္းအားစနစ္ ( immune system) ဟာ H နဲ႔ N proteins ေတြကို ဆန္႔က်င္တဲ့ ပဋိပစၥည္း (antibodies) ေတြ ထြက္လာပါတယ္။

၎ပဋိပစၥည္းေတြက H နဲ႔ N ရဲ႕ လုပ္ငန္းေတြ ဆက္မလုပ္နိုင္ေအာင္ ပိတ္ပါတယ္။

Virus protein နဲ႔ ပဋိပစၥည္းမ်ား ဓာတ္ျပဳမႈ (Ag-Ab Reaction) ေၾကာင့္ ကိုယ္အပူခ်ိန္တက္ျခင္း ဖ်ားနာျခင္းတို႔ ျဖစ္ေပၚတာျဖစ္ပါတယ္။

Ful virus သည္ RNA Virus အမ်ိဳးအစားျဖစ္ပါတယ္။

အျခား Virus ေတြဟာ DNA Virus အမ်ိဳးအစားေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။

RNA virus ေတြဟာ အျခား RNA Virus ေတြက ထြက္လာတဲ့ RNA  ေတြနဲ႔ ေပါင္းစပ္ဖို႔လြယ္ကူျပီး အမ်ိဳးအစားအသစ္ကို ထြက္ေပၚေစနိုင္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ Flu virus အမ်ိဳးအစား၂ မ်ိဳး တျပိဳင္တည္း တခ်ိန္တည္း ကူးစက္ခံရပါက ပိုမိုျပင္းထန္တဲ့ Virus အသစ္ ထြက္ေပၚလာနိုင္ပါတယ္။

အခုအခ်ိန္မွာ သတင္းေတြအရ H1N1 နွင့္ H2N3 အမ်ိဳးအစားတို႔ ကူးစက္ျပန္႔နွံ႔ေနပါတယ္။

ဒီပိုး ၂ မ်ိဳးသာ တျပိဳင္တည္း ကူးစက္ခံရလ်ွင္ ေနာက္ထပ္ ပိုမိုျပင္းထန္တဲ့ Flu virus အမ်ိဳးအစားအသစ္ ထြက္ေပၚလာနိုင္ပါတယ္။

ကမၻာ့တုပ္ေကြးသမိုင္းမွာ ျပင္းထန္ဆိုးရြားတဲ့ ကပ္ေရာဂါ (Pandemics) အသြင္ ၄ ႀကိမ္ ျဖစ္ေပၚခဲ့ပါတယ္။

၁၉၁၈ ခုနွစ္တြင္ (H1N1 - swine flu) ၁၉၅၇ တြင္ (H2N2), ၁၉၆၈ တြင္ 1968 (H3N2) နွင့္ ၂၀၀၉ တြင္ (H1N1) တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီလိုကပ္ေရာဂါအသြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့မႈေတြေၾကာင့္ တုပ္ေကြးကာကြယ္ေဆး (Flu vaccine) ထုတ္လုပ္ေရးကို အာရံုစိုက္ခဲ့ၾကပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ ျပႆနာက Ful virus မွာ အမ်ိဳးအစား ၁၄၄ မ်ိဳး ရွိေနျပီး တမ်ိဳးနဲ႔တမ်ိဳး လႊမ္းျခံဳကာကြယ္နိုင္စြမ္း (Cross Immunity) မရွိပါဘူး။

ဆိုလိုတာက H1N1 ကာကြယ္ေဆးေပးထားေသာ္လည္း H1N2 :H2N3 စသည္တို႔ကို အကာအကြယ္ မေပးနိုင္ပါဘူး။

ဒါေၾကာင့္ တုပ္ေကြးကာကြယ္ေဆး (Flu vaccine) ဆ္ုိတာကလည္း ထိေရာက္လွသည္ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။

တုပ္ေကြးေရာဂါဟာ ရာသီဖ်ား ျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာနိုင္ငံမွာ နွမ္းရိုးပုပ္ ဝိုင္းႀကီးဖ်ားလို႔ ေခၚပါတယ္။

နွမ္းရိုးပုပ္ဆိုတာ အခ်ိန္ကာလကို ေျပာတာပါ။

အခုအခ်ိန္ မိုးဦးႏွမ္းသိမ္းခ်ိန္ နွမ္းေပၚခ်ိန္ကို ေျပာတာပါ။

ဝိုင္းႀကီးဖ်ားဆိုတာကေတာ့ ကူးစက္တတ္တဲ့သေဘာ ျဖစ္ပါတယ္။

တုပ္ေကြးေရာဂါ တေယာက္ျဖစ္လ်ွင္ တအိမ္သားလံုး တဝိုင္းလံုး ကူးစက္တတ္တာကို ေျပာတာျဖစ္ပါတယ္။

တုပ္ေကြးေရာဂါျဖစ္ျပီဆိုကတည္းက HxNy တမ်ိဳးမ်ိဳး ကူးစက္ခံရတာ ျဖစ္ပါတယ္။

x=၁၄ ခုရွိျပီး y=၉ ခုရွိေၾကာင္း အေပၚမွာ ရွင္းျပခဲ့ျပီး ျဖစ္ပါတယ္။

တုပ္ေကြးေရာဂါဆိုတာ ျမန္မာျပည္သူေတြအတြက္ အသားက်ျပီးသား ယဥ္ေနျပီသားလို႔ေတာင္ ေျပာနိုင္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ ထူးျပီး ေၾကာက္မေနၾကပါနဲ႔။

ျပႆနာကေတာ့ တခ်ိန္တည္းမွာ တုပ္ေကြးပိုး ၂ မ်ိဳး ၃ မ်ိဳး အကူးစက္မခံရဖို႔သာ အေရးႀကီးပါတယ္။

ေနာက္ေျပာခ်င္တဲ့ အခ်က္ကေတာ့
တုပ္ေကြးေရာဂါသည္ ၾကက္ကေန ဝက္ကေန တိုက္ရိုက္ကူးစက္တယ္ဆိုတာ အလြန္အင္မတန္ ျဖစ္နိုင္ခဲပါတယ္။

အခု သတင္းအမွားေတြ ထြက္ေနတာ ရွိပါတယ္။

အခု တုပ္ေကြးဟာ ဝက္ကေန ကူးတာ။ ဝက္သားကေန ကူးတယ္ဆိုတာေတြဟာ မဟုတ္ပါဘူး။

လူကေန လူကို ကူးစက္မႈဟာ အျမန္ဆံုးျဖစ္ပါတယ္။

ေလလမ္းေၾကာင္းကေန ကူးစက္တာမို႔ Air bone disease လို႔ ေခၚၾကတာပါ။

ဒါေၾကာင့္ နွာေခါင္းစည္း တပ္ဆင္တာကေတာ့ အကာအကြယ္တခု ရိွပါတယ္။

အေရးႀကီးတာကေတာ့ တကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းမႈ ေကာင္းမြန္ဖို႔ ဘာပစၥည္း ဘယ္သတၱဝါကို ထိမိကိုင္မိပါေစ ဆပ္ျပာနဲ႔ စင္ၾကယ္စြာ ေဆးေၾကာဖို႔သာ ပိုအေရးႀကီးပါတယ္။

အခု က်န္းမာေရးဌာနက ထုတ္ျပန္ေၾကညာခ်က္ေတြ လိုက္နာျခင္းအားျဖင့္ က်န္းမာခ်မ္းသာၾကပါေစ။

#LyMo

Ref ; Kyaw Swe